Dialogue دیالوگ: February 2020

"All our invention and progress seem to result in endowing material forces with intellectual life, and in stultifying human life into a material force." – Karl Marx

فقط وقتيكه فرد بالفعل انسانى، شهروند تجريدى را به خود بازگردانده باشد...وقتيكه قدرت اجتماعى خود را طورى ادراك و سازماندهى كرده باشد كه ديگر نيروى اجتماعى همچون قدرتى سياسى از او جدا نشود، فقط در آنموقع است كه رهايى انسانى كامل ميگردد.-- کارل مارکس

Monday, February 17, 2020

کارل مارکس و دیالکتیک رهایی «پرومته ی در زنجیر»

۱ - معرفی سیمای حماسی پرومته

«پرومته برجسته ترین قدیس و شهید تقویم فلسفی است»

— مارکس ۱۸۴۱

کیست این پرومته ای که مارکس اینگونه از او یاد می کند؟ کیست که «گوته» در وصف او شعر می سراید و بتهوون برایش اورتور می سازد؟ این موجود اسطوره ای کیست که ۲۵۰۰ سال پس از آفرینش او در تراژدی آشیلوس (Aeschylus) هنوز در ادبیات جهانی و نیز در ایران (۱) حضوری زنده و پرمناقشه دارد؟

اجازه دهید برای شروع پرومته را با گزیده هایی از زبان خود آشیلوس معرفی کنیم :

«مرا زیر آسمان بزنجیری سخت و جانکاه بسته اند. بسبب مهرورزی به آدمیان، ایزدی نگون بخت و اسیر هستم. دشمن زئوس و منفور همه ایزدانی که به بارگاه وی راه یافته اند. بهروزی سرنوشت از آن زورمندان نیست، و اندیشه، سرچشمه پیروزی و توانایی است. زئوس بهیچ روی در اندیشه انسان رنج دیده نبود، و درسر می پروراند که نژاد او را تباه کند. مت با چنین اندیشه ای همداستان نبودم. پس به ضد او ایستادم و آدمیان را، از نیستی و فرو افتادن رهاندم».

هنگامی که شکل تنگ و محدود بورژوایی کنار گذاشته شود، ثروت چه

چیزی است جز جهان شمولی نیازها، توانایی ها، لذت ها و نیروهای

تولیدی افراد که درمبادله ای همگانی تولید می شود؟ چه چیزی است

جز تکامل همه جانبه ی کنترل انسان بر نیروهای طبیعت، چه طبیعت

خویش و انچه اصطلاحا «طبیعت» نامیده مَی شود؟ چه چیزی است

جز بسط مطلق گرایشات خلاقانه ی انسان، بدون کوچک ترین پیش

شرطی جز تکامل تاریخی پیشین که تمامیت این تکامل را - یعنی

تکامل کل نیروهای انسانی به معنای دقیق کلمه که با هیچ ملاک و

معیار مرسومی سنجش پذیر نیست - به غایتی در خود تبدیل می کند؟

چه چیزی است جز وضعیتی که در ان ادمی خود را به هیچ شکل

تعیین شده بازتولید نمی کند و تنها تمامیت خود را می افریند و در

جستجوی ان نیست که همان بماند که گذشته بدان شکل داده است
بلکه در حرکت مطلق برای شدن است ؟ کارل مارکس، گروندریسه